کارکردهای اجرایی مغز و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی

کارکردهای اجرایی مغز (مهار، حافظه فعال و انعطاف­ پذیری شناختی) و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی

دکتر وحید نجاتی 

استاد علوم اعصاب شناختی دانشگاه شهید بهشتی

یادگیری و عملکرد تحصیلی نیازمند استفاده از طیف وسیعی از منابع شناختی است. یکی از این منابع کارکردهای اجرایی است. کارکردهای اجرایی توانایی سازماندهی منابع شناختی برای دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی‌شده است.کارکردهای اجرایی به دانش آموز این امکان رامی دهد که منابع شناختی و عملکرد خود را مدیریت کند: مهارت چگونگی مصرف منابع شناختی و اجرای رفتارهای سنجیده هدفمند.  این مهارت تبیین کننده تفاوت دانش آموزان در عملکرد تحصیلی است. مطالعات نشان داده اند این کارکردهای اجرایی بهتر از هوش می توانند عملکرد تحصیلی را پیش بینی کنند. 

کارکردهای اجرایی به تدریج در طول دوران کودکی رشد می کنند و در اواخر دوران کودکی، همزمان با شروع تکالیف درسی، به سطح بزرگسال می رسند. از آنجایی که دانش آموزان در کلاس درس با یک محتوا روبرو می شوند و با یک آزمون سنجیده می شوند، هر نوع نقص، تاخیر و یا سرعت تحول این کارکردها در سنین مدرسه می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموز را متاثر کند. کارکردهای اجرایی ضعیف تسلط دانش آموز را روی درس از بین می برد و موجب غوطه وردی دانش آموز در اطلاعات می ­شود. دانش آموز با نقص کارکردهای اجرایی، نمی تواند زمان خود را مدیریت کند، نمی تواند مطالب درسی را دسته­ بندی کند، نمی­ تواند با موانع مزاحم درس­ خواندن مقابله کند و نمی­ تواند مطالعه ی هماهنگ دروس مختلف را مدیریت کند. 

کارکردهای اجرایی محوری شامل مهار، حافظه فعال و انعطاف پذیری شناختی است.  مهار، مهارت مقابله با مزاحم هاست. حافظه فعال توانایی نگهداری، دستکاری، و معنی بخشی به اطلاعات و انتقال آن به حافظه بلندمدت است. انعطاف پذیری نیز توانایی تغییر هدفمند تلاش روی تکالیف مختلف است. کارکردهای اجرایی با افزایش سن بهبود می یابند ولی به این معنی نیست که ما به انتظار و تماشا بسنده کنیم. با

می توان سرعت توسعه کارکردهای اجرایی را بیشتر کرد. این تقویت موجب بهبود عملکرد تحصیلی و توانایی مدیریت رفتارهای روزانه دانش آموز می ­شود. 

منتشر شده در مجله آزمون و سرای دانش - 7 فروردین

منبع:کانون